كتاب۱۰۲ مسأله تركيبيات
- "۱۰۲ مسأله تركيبيات" نوشته تيتو آندريسكو ، زومينگ فنگ با ترجمه ارشك حميدي، توسط انتشارات فاطمي منتشر شده است.
- كتاب حاضر ازمجموعه كتابهاي آمادگي براي المپياد رياضي ميباشد.
كتاب 102 مسئلهٔ تركيبيات از مسئلههايي تشكيل شده است كه با دقت فراوان از ميان مسئلههايي كه براي آموزش اعضاي تيمهاي اعزامي از امريكا به المپياد بينالمللي رياضي استفاده شده، دستچين شدهاند.
مسئلههاي اين كتاب طوري انتخاب و مرتب شدهاند كه مهارتها و تواناييهاي دانشآموزان در حل كردن مسئلههاي تركيبيات رفته رفته گسترش يابد. مطالعهٔ اين كتاب براي دانشآموزان علاقهمند به شركت در مسابقههايي از نوع المپيادهاي رياضي، دبيران، دانشجويان و ساير علاقهمندان مفيد است.
اين كتاب شامل 102 مسأله تركيبيات است كه با دقت فراوان از ميان مسألههايي كه براي آموزش و سنجش اعضاي تيمهاي اعزامي از امريكا به المپياد بينالمللي رياضي استفاده شده دستچين شدهاند. اين كتاب مجموعهاي از سؤالهاي بسيار دشوار و غيرقابل فهم نيست. مسألههاي اين كتاب طوري انتخاب و مرتب شدهاند كه مهارتها و تواناييهاي دانشآموزان در تركيبيات رفتهرفته گسترش يابند. هدف اين كتاب، وسعت بخشيدن به ديدگاه رياضي دانشآموزي است كه ميخواهد در مسابقههاي رياضي شركت كند. آشنايي با فنون و رموز مسأله حل كردن باعث ايجاد علاقه به تركيبيات و ساير شاخههاي رياضي ميشود.
در ايالات متحدهٔ امريكا، مراحل انتخاب اعضاي تيم براي شركت در المپياد بينالمللي رياضي از چند مسابقهٔ ملي تشكيل شده است كه عبارتاند از مسابقهٔ رياضي امريكا – 10، مسابقهٔ امريكا – 12؛ آزمون دعوتي رياضيات امريكا و المپياد رياضي ايالات متحدهٔ امريكا. شركت در آزمون دعوتي رياضيات امريكا و المپياد رياضي ايالات متحدهٔ امريكا منحصراً از طريق دعوت از دانشآموزان، براساس نتايج آنها در امتحانهاي مراحل قبلي ممكن است. دورهٔ تابستاني المپياد رياضي دورهاي آموزشي و چهار هفتهاي فشرده براي حدود يكصد تن از دانشآموزان فوقالعاده مستعدي است كه برترينهاي مسابقههاي رياضي امريكا شناخته شدهاند. شش دانشآموزي كه اعضاي تيم ايالات متحده امريكا درالمپياد بينالمللي رياضي هستند، براساس نمرههايشان در المپياد رياضي ايالات متحده امريكا و امتحانات ديگري كه در خلال دوره تابستاني المپياد رياضي برگزار ميشوند انتخاب ميشوند. دانشآموزان در دوره تابستاني المپياد رياضي، روزهايي پرمشغله دارند، بايد در كلاسها شركت كنند و براي آمادگي پيدا كردن در چند شاخه مهم رياضيات تعداد زيادي مسأله را حل كنند. موضوعاتي كه مطرح ميشوند شامل استدلالها و اتحادهاي تركيبياتي، تابعهاي مولد، نظريهٔ گراف، رابطههاي بازگشتي، مجموعها و حاصلضربها، احتمالات، نظريهٔ اعداد، چند جملهايها، نظريهٔ معادلات، اعداد مختلط در هندسه، اثباتهاي الگوريتمي، هندسهٔ تركيبياتي و پيشرفته، معادلات تابعي و نابرابريهاي كلاسيك است.
امتحانات نهايي از نوع المپياد از چند مسألهٔ پيكارجو اما سادهفهم تشكيل ميشوند. معمولاً براي پيدا كردن راهحلهاي درست بايد تحليلي عميق و استدلالي دقيق كرد. ممكن است سؤالهاي المپيادي براي تازهكاران گيجكننده بهنظر برسد، با اين حال اكثر اين سؤالها را ميتوان با فنون رياضيات دبيرستاني، كه البته هوشمندانه بهكار برده ميشوند، حل كرد.
به دانشآموزاني كه ميخواهند مسألههاي اين كتاب را حل كنند چند توصيه ميكنيم.
- مواظب وقتتان باشيد! تعداد بسيار كمي از شركتكنندگان ميتوانند همهٔ مسألههاي داده شده را حل كنند.
- سعي كنيد ارتباطي بين مسألهها پيدا كنيد. موضوع مهم اين است كه همهٔ فنون و ايدههاي مهمي كه در اين كتاب آمدهاند بيشتر از يك بار بهكار ميآيند!
- راهحل مسألههاي المپيادي بلافاصله به ذهن نميآيد. حوصله كنيد. شيوههاي مختلفي را بيازماييد. حالتهاي ساده را بررسي كنيد. گاهي استفاده از روش بازگشت از حكم خواسته شده مفيد است.
- حتي اگر مسألهاي را حل كرديد راهحل آن را بخوانيد. ممكن است در اين راهحل ايدههايي مطرح شده باشد كه در راهحل شما نباشد و در راهحلها از فوتوفنهايي بحث شده باشد كه جاي ديگر نيز بهكار ميآيند. همچنين، اين راهحلها نمونههايي از راهحلهاي زيبايي هستند كه ميتوانيد از آنها الگوبرداري كنيد، البته معمولاً در آنها فرايند پيچيدهاي كه منجر به كشف راهحل شده نامشخص است، همينطور گامهاي ابتدايي كه اشتباه بودهاند، ايدههاي بكر و توجه به جزئيات. وقتي كه راهحلها را ميخوانيد، سعي كنيد تفكراتي را كه در پس آنهاست بازسازي كنيد. از خودتان بپرسيد: «ايدههاي كليدي كداماند؟ چگونه ميتوانم باز هم از اين ايدهها استفاده كنم؟»
- بعد ببينيد كه آيا ميتوانيد مسأله را از راه ديگري حل كنيد؟ خيلي از مسألهها چندين راهحل دارند، اما همهٔ آنها را در اين كتاب نياوردهايم.
- مسأله حل كردن هدفمند احتياج به تمرين دارد. اگر در ابتدا مشكل داشتيد نااميد نشويد.
تلاشهاي گستردهاي كه در سالهاي اخير براي بهبود وضعيت آموزش رياضيات در سطوح مختلف صورت گرفته است دو هدف عمده پيش روي خود دارد: عمومي كردن رياضيات و تربيت نخبگان. هدف اول از اين رو اهميت دارد كه در آستانهٔ قرن بيستويكم ميلادي «سواد رياضي» ضرورتي عام پيدا كرده است، و هدف دوم نيز از هدفهاي ارزشمند جوامع مدني است. لذا كاملاً ضروري است كه در پي دست يافتن به پيشرفتهاي بيشتري در اين باره باشيم و ابزارهاي جديدي براي شناسايي و پرورش استعدادهاي بالقوهٔ جامعهٔ خود جستجو كنيم.
آموزشهاي رسمي با توجه به گستردگي پهنهٔ عملكرد، معمولاً ميانگين دانشآموزان را از نظر علاقه و استعدادهاي ويژه مخاطب خود قرار داده است. از اينرو براي پرورش استعدادها و شكوفايي خلاقيتها، آموزشهاي جانبي و غيررسمي و برنامههايي نظير المپياد رياضي اهميت ويژهاي دارد.
اگر به تاريخ نگاهي بيفكنيم سال 1894 شايد نقطهٔ آغاز مسابقات علمي در عصر جديد باشد. در اين سال مسابقهٔ اتووش به نام بارون لوراند اتووش 1 بهصورت مسابقهٔ رياضي دانشآموزي در مجارستان شروع شد. مسائل اين مسابقه به دليل سادگي مفاهيم بهكار گرفته شده هنوز هم جذاب است. پس از آن، طي سالها، مسابقات رياضي در كشورهاي مختلف جهان شكل گرفت و جايگاه ويژهاي پيدا كرد تا اينكه در سال 1959 روماني پيشگام راهاندازي المپياد بين المللي رياضي شد و از 7 كشور اروپاي شرقي براي شركت در اين المپياد دعوت كرد و اولين المپياد از 20 تا 30 ژوئيهٔ 1959 در بخارست برگزار شد. كمكم كشورهاي ديگري نيز به المپياد بينالمللي پيوستند و در حال حاضر اين مسابقه، كه هر سال در يك كشور برگزار ميشود، معتبرترين مسابقهٔ بينالمللي دانشآموزي است.
مسابقات دانشآموزي در كشور ما نيز رفتهرفته جايگاه ويژهاي يافته است؛ اولين مسابقهٔ رياضي دانشآموزي در فروردين 1362 بين دانشآموزان برگزيدهٔ سرتاسر كشور برگزار شد و براي اولين بار در سال 1366 تيمي از كشورمان به المپياد بينالمللي اعزام گرديد. پس از آن دانشآموزان زيادي در سرتاسر كشور مشتاقانه به اين رقابت روي آوردند.
در المپياد رياضي آنچه كه اهميت دارد توانايي مسأله حل كردن است، ولي بايد توجه داشت كه راهحل مسألهاي با ارزش بهندرت آسان و بدون زحمت بهدست ميآيد؛ بلكه حاصل ساعتها تلاش فكري است. تلاشي كه ذهنهاي شاداب و جوان براي انجام آن تمايل بسياري دارند.
بديهي است كه اگر اين تلاشها با برنامهاي دقيق و منظم شكل گيرد، سريعتر و بهتر به شكوفايي استعدادهاي خلاق ميانجامد. از اين رو مؤسسه انتشارات فاطمي به انتشار مجموعهٔ آمادگي براي المپياد رياضي اهتمام ورزيده است. اين مجموعه شامل سه دسته كتاب است:
دسته اول (كتابهاي زرد) شامل كتابهايي مقدماتي با پيشنياز رياضيات 2 در زمينههاي تركيبيات، هندسه، نظريهٔ اعداد، آناليز و جبر است.
دسته دوم (كتابهاي نارنجي) شامل كتابهاي پيشرفتهتر و مجموعهٔ مسائل و كتابهاي كلاسيك المپياد رياضي در سطح بينالمللي است، و بالاخره
دسته سوم (كتابهاي قرمز) شامل كتابهاي پيشرفته دربارهٔ المپياد رياضي است.
مجموعه آمادگي براي المپياد رياضي مجموعهاي است منظم و برنامهريزي شده براي همهٔ چالشگراني كه در رياضيات زيباشناختي خاصي ميبينند و در جهت نوآوريهاي ذهني تلاش ميكنند.
اين كتاب از دسته دوم و شامل 102 مسأله تركيبيات است كه با دقت فراوان از ميان مسألههايي كه براي آموزش اعضاي تيمهاي اعزامي از امريكا به المپياد بينالمللي رياضي استفاده شده دستچين شدهاند.
مسألههاي اين كتاب طوري انتخاب و مرتب شدهاند كه مهارتها و تواناييهاي دانشآموزان در تركيبيات رفتهرفته گسترش يابند.
منبع: بانك كتاب
برچسب: ،